Βασιλόπιτα

Βασιλόπιτα είναι η πίτα που φτιάχνεται την παραμονή της Πρωτοχρονιάς και κόβεται την Πρωτοχρονιά μετά το πρώτο γεύμα. Η βασιλόπιτα μπορεί να είναι γλυκιά σαν τσουρέκι ή κέικ ή αλμυρή (τυρόπιτα ή χορτόπιτα). Μέσα στη βασιλόπιτα βάζουμε ένα νόμισμα συνήθως κοινό, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις χρυσό ή ασημένιο.

Έτσι, μετά το πρώτο φαγοπότι του χρόνου, βάζουμε τη βασιλόπιτα στο τραπέζι. Ο νοικοκύρης του σπιτιού αφού την σταυρώσει με το μαχαίρι τρεις φορές λέει: Χρόνια πολλά! Καλή Χρονιά! Και του Χρόνου! Μετά αρχίζει να κόβει τη βασιλόπιτα. Τα πρώτα κομμάτια είναι του Χριστού του σπιτιού, του ξένου και του φτωχού. Μετά είναι του Σπιτονοικοκύρη και της γυναίκας του και συνεχίζεται το μοίρασμα των κομματιών ιεραρχικά. Το κόψιμο της βασιλόπιτας γίνεται επίσης και τις άλλες μέρες του Δωδεκαημέρου των εορτών. Όμως σχολεία, σύλλογοι , εταιρείες κλπ μπορεί να κόβουν βασιλόπιτες μέχρι και το Φεβρουάριο.

Το έθιμο της βασιλόπιτας είναι πολύ παλιό. Προέρχεται από την αρχαία ελληνική γιορτή των Κρονίων και αργότερα των ρωμαϊκών Σατουρναλίων. Σύμφωνα με την ορθόδοξη θρησκευτική παράδοση το έθιμο της βασιλόπιτας συνδέεται με το Μεγάλο Βασίλειο. Ο Μέγας Βασίλειος ήταν επίσκοπος στην Καισαρεία της Μικράς Ασίας. Όσο ήταν επίσκοπος, ο Έπαρχος της Καππαδοκίας ήρθε την Καισαρεία με σκοπό να την λεηλατήσει. Ο Μέγας Βασίλειος ζήτησε από τους πλούσιους της πόλης να μαζέψουν όσα χρυσαφικά μπορούσαν για να τα παραδώσει ως λύτρα στον κατακτητή. Έτσι συγκεντρώθηκαν πολλά τιμαλφή. Όμως ως δια μαγείας, ο Έπαρχος δεν επιτέθηκε στην πόλη και αποχώρησε. Τότε ο Μέγας Βασίλειος έπρεπε να επιστρέψει τα χρυσαφικά σε αυτούς που τους ανήκαν, όμως δεν γνώριζε σε ποιον ανήκε τι. Γι’αυτόν το λόγο, έδωσε εντολή να παρασκευαστούν μικτοί άρτοι μέσα στους οποίους έβαλε τα χρυσαφικά. Μοίρασε τους άρτους την επόμενη μέρα μετά τον εκκλησιασμό. Το γεγονός αυτό έδωσε μεγάλη χαρά στους κατοίκους της πόλης του, όχι μόνο γιατί πήραν πίσω τα χρυσαφικά αλλά και γιατί η πόλη τους σώθηκε. Έτσι η παράδοση της παρασκευής της βασιλόπιτας συνεχίστηκε και κάθε χρόνο φτιάχνουμε τη Βασιλόπιτα την ημέρα της εορτής του θανάτου του Μεγάλου Βασιλείου (1 Ιανουαρίου).